بررسی تفاوت جیگ و فیکسچر
تعداد نوع و پیچیدگی جیگ‌ها و فیکسچرها به تنوع کار تولیدی و حجم تولید بستگی دارد. با این تفسیر در مورد تعداد متفاوت از یک قطعه مشترک میتوان انواع مختلف جیگ و فیکسچر در خط تولید تهیه کرد. مهم‌ترین موضوع در این مرحله بررسی ظرفیت مورد نیاز خط تولید و بالانس آن با نوع جیگ و فیکسچر طراحی شده می‌باشد. به طور مختصر میتوان گفت که اکثر جیگ‌ها و فیکسچرها در کارخانجات مختلف سفارشی و خاص همان واحد تولیدی می‌باشند. اما در بسیاری از موارد دسته‌بندی‌های کلی براساس نوع جیگ‌ها و فیکسچرها وجود دارند. حالا ممکن است در حالتی یک فیکسچر خاص در بین دو دسته یا بینابینی قرار گیرد. با این توضیح اولیه انواع جیگ‌ها و فیکسچرهای مرسوم در صنایع به شرح زیر می‌باشند.
انواع جیگ
در زیر هفت نوع مختلف جیگ نام برده شده‌اند:
- جیگ شابلن
- جیگ پلیت
- جیگ کانالی
- جیگ قطر
- جیگ پهن
- جیگ رینگی
- جیگ باکسی
شابلون
یک شابلون یا جیگ الگو ساده‌ترين نوع از آن است. یک صفحه که دارای دو سوراخ در موقعیت‌های مورد نظر است به عنوان صفحه‌ای عمل می‌کند که روی شابلون برای سوراخکاری ثابت می‌شود. مته 21 از طریق این سوراخ‌های قالب هدایت می‌شود و سوراخ‌های مورد نیاز برروی قطعه کار در همان موقعیت‌های نسبی با یکدیگر مانند روی قالب ایجاد می‌شود. یک قالب در شکل نشان داده شده است.
جیگ شابلون
پلیت
یک جیگ صفحه‌ای یا پلیت جیگ در واقع همان نمونه بهبود یافته یا ارتقا یافته شابلون است که در آن بوش دریل یا سوراخکاری نیز گنجانده شده است. این نوع جیگ جهت حفظ دقت فواصل بین سوراخ‌ها در قطعه کارهای بلند کاربرد دارد. نمونه آن در شکل زیر آمده است.
جیگ پلیت
شیاردار
یکی از انواع پرکاربرد جیگ‌ها نوع شیاردار آن است. در این نوع جیگ قطعه کار در یک شیار مشخص قرار گرفته و به کمک کلمپ‌های مختلف از چرخش و یا تکان خوردن آن جلوگیری شده و سپس قطعه فیکس شده سوراخکاری می‌شود. نمونه آن در شکل زیر آمده است.
جیگ کانالی (شیاردار)
دایروی
جیگ دایروی برای انجام عملیات باربرداری روی شعاع قطعات استوانه‌ای یا کروی استفاده می‌شود. در این روش قطعه کار عموما در یک شیار V گونه قرار گرفته و از سمت بالا به کمک پلیت دیگری فیکس می‌شود. نمونه آن در شکل زیر آمده است.
جیگ قطری (دایروی)
صفحه گردان
این نوع جیگ به کمک لولایی در گوشه و با کنار رفتن از روی قطعه کار به هنگام پایان فرآیند و قرارگیری مجدد روی قطعه کار هنگام شروع فرآیند ساخته می‌شود. پس از چرخاندن جیگ روی قطعه کار نیز ضمن محکم کردن پیچ لولای حرکت محوری، بایستی به کمک یک المان دیگر موقعیت را نیز فیکس کرده و سپس سوراخکاری انجام شود. نمونه آن در شکل زیر آمده است.
جیگ صفحه‌ای
حلقه‌ای
از آن برای سوراخ کردن قطعات فلنج دایره‌ای استفاده می‌شود. قطعه کار به طور ایمن روی بدنه مته بسته می‌شود و سوراخ‌ها با هدایت ابزار از میان بوش‌های مته سوراخ می‌شوند. نمونه آن در شکل زیر آمده است.
جیگ حلقه‌ای (رینگی)
جعبه‌ای (باکس)
این نوع جیگ از یک باکس تشکیل می‌شود که قطعه کار داخل آن قرار گرفته و سپس در موقعیت موردنظر به کمک کلمپ‌های مختل محکم می‌شود. سپس از موقعیت‌ها و سوراخ‌های مختلف روی جداره‌های باکس سوراخکاری قطعه انجام می‌شود و برای سوراخکاری وجوه مختلف یک قطعه، این روش از سرعت بالایی برخوردار است. نمونه آن در شکل زیر آمده است.
جیگ جعبه‌ای (باکسی)
انواع فیکسچر
در زیر 6 نوع مختلف فیکسچر نام برده شده‌اند:
- فیکسچر گردان
- فیکسچر فرزکاری
- فیکسچر سنگ‌زنی
- فیکسچر بورینگ‌کاری
- فیکسچر جوشکاری
- فیکسچر مونتاژکاری
فیکسچر گردان
معروف‌ترین این نوع فیکسچرها سه نظام دستگاه تراش می‌باشد. سایر فیکسچرهای گردان با اهداف مختلف امروز در صنعت ساخته و استفاده می‌شوند. به عنوان مثال فیکسچرهای گردان به منظور تعمیرات و اورهال قطعات کوچک و بزرگ، جوشکاری تجهیزات صنعتی و … بکار می‌روند.
فیکسچر گردان
فیکسچر فرزکاری
همان‌گونه که از نامشان مشخص است امکان فرزکاری قطعات مختلف را به ماشینکار می‌دهند. این فیکسچرها بر روی میز شیاردار نصب شده و قطعه کار روی آن ها قرار می‌گیرد. میز متحرک فیکسچر را در موقعیت‌های مختلف قرار می‌دهد تا اسپیندل دستگاه به راحتی باربرداری نماید.
فیکسچر فرزکاری
فیکسچر سنگ زنی
این فیکسچرها قابلیت سنگ‌زنی راحت را برای اپراتور فراهم می‌نمایند. فرآیند سنگ زنی عموما آخرین مرحله یک طعه ماشینکاری است و به همین دلیل دارای دقت بسیار بالایی است. به همین دلیل بروز کوچکترین لرزش و یا نوسان بر کیفیت محصول نهایی اثر نامطلوب خواهد داشت. این فیکسچرها ضمن داشتن دقت بالا استحکام کلمپ بالایی نیز دارند.
فیکسچر سنگ زنی
فیکسچر بورینگ کاری
فیکسچر بورینگ کاری
فیکسچر جوشکاری
این فیکسچرها به شکل گسترده در جوشکاری‌های دستی و همچنین رباتیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. با استفاده از فیکسچرها و با رعایت و تدوین مراحل جوشکاری مهندسی میتوان با اطمینان خاطر از صحت جوش و محصول جوشکاری شده به منظور جلوگیری از پیچش یا تغییر فرم هندسی در آن اقدام کرد.
فیکسچر جوشکاری
فیکسچر مونتاژکاری
این فیکسچرها برای آزمایش کییت و راندمان مونتاژکاری بخصوص در قطعات حساس بکار می‌روند.
فیکسچر مونتاژکاری
